Ὕδρα 1838.Ἡ Στάσις τῆς 7ης Ἀπριλίου 1838
Αἴτια ποὺ ὁδήγησαν στὴν Στάση τῆς7ης Ἀπριλίου 1838.Ἐπιδείνωση τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως καὶ ἐξαθλίωσης τοῦ πληθυσμοῦ λόγω τοῦ Σεισμοῦ τῆς 8ης Μαρτίου 1837.
Ἀρχὲς τοῦ ἔτους 1838,ἡ οἰκονομικὴ κατάσταση τῆς Ὕδρας ἦταν ἄθλια καὶ δυσχερής.
Ἡ πολυετὴς συμμετοχὴ τοῦ Ναυτικοῦ Στόλου της,ὁ ὁποῖος μετετράπηκε ἀπὸ ἐμπορικὸ σὲ πολεμικὸ γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν ἀναγκῶν τοῦ Ἱεροῦ Ἀγώνα,εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ὁλοκληρωτικὴ καταστροφή του.
Ἡ λήξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως,κατ’οὐσία βρῆκε τὶς Τρεῖς Ναυτικὲς Νήσους Ὕδρα,Σπέτσες,Ψαρρὰ ἄνευ ἐμπορικῶν στόλων,γεγονὸς ποὺ συνέβαλε στὴν μείωση τῶν οἰκονομικῶν προσόδων τους ἀπὸ τὴν πάλαι ποτὲ δραστηριοποίησή τους στοὺς τομεῖς τοῦ θαλασσίου ἐμπορίου.
Ἡ οἰκονομικὴ ὕφεση ποὺ ἐπικρατοῦσε ἐπιδεινώθηκε περαιτέρω λόγω τῆς ἄρνησης τῆς Κυβερνήσεως τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια νὰ ἀποζημιώσει τὶς Τρεῖς Ναυτικὲς Νήσους,γιὰ τὶς οἰκονομικὲς θυσίες ποὺ κατέβαλαν κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Ἱεροῦ Ἀγῶνος.
Ἡ ἀνεπιτυχὴς ἔκβαση τῶν διαπραγματεύσεων τῶν Τριῶν Ναυτικῶν Νήσων μὲ τὴν Κυβέρνηση τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια γιὰ τὴν καταβολὴ τῶν ἀποζημιώσεων, προκάλεσε ἔντονη δυσαρέσκεια στὶς τάξεις τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Νήσου Ὕδρας,διότι ὑπῆρχε ἔκδηλη ἡ πεποίθηση πὼς ἡ ἄρνηση τῆς Κυβερνήσεως ὀφείλετο κυρίως σὲ πολιτικοὺς καὶ ὄχι οἰκονομικοὺς λόγους,ἐπειδὴ ἡ Ὕδρα ἦτο τὸ κυριότερο προπύργιο τοῦ Ἀγγλικοῦ κόμματος.
Ἡ ὅλη οἰκονομικὴ κατάσταση ἐπιδεινώθηκε ραγδαία λόγω τοῦ καταστρεπτικοῦ σεισμοῦ τῆς 8ης Μαρτίου 1837,ὁ ὁποῖος προκάλεσε σημαντικὲς καταστροφὲς στὶς περισσότερες οἰκίες τῆς πόλεως τῆς Ὕδρας.
Στὰ τεύχη τοῦ Περιοδικοῦ ((Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἄρ.10 Αὔγουστος 1934 σὲλ 219/Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἄρ.11Σεπτέμβριος 1934 σὲλ 245)«Ὑδραϊκὰ Χρονικά.Ὁ μεγάλος σεισμὸς τοῦ 1837»,Ἀπόσπασμα ἐκ τοῦ βιβλίου «εἷς τὸ περιθώριον τῆς ἱστορίας τῆς Ὕδρας»τῆς ὑπὸ ἔκδοσιν Ὑδραϊκὴς βιβλιοθήκης»)δημοσιεύονται ἀποσπάσματα τῶν ἐφημερίδων τῆς ἐποχῆς «Ἀθήνα» & «Σωτήρ»,στὰ ὁποῖα ἀποτυπώνονται οἱ ἐκτεταμένες καταστροφὲς ποὺ προκλήθηκαν στὴν Ὕδρα ἐξαιτίας τῆς σεισμικῆς δονήσεως.Ἐνδεικτικά,οἱ ἐφημερίδες ἀνέγραφαν τὰ ἑξῆς:
Α)Δημοσίευσις ἐφημερίδος «Ἀθήνα»
«Ἓξ Ὕδρας τὴν 11ην Μαρτίου.
Τὴν 8 τοῦ τρέχοντος τὴν 9 καὶ3)4 ὥραν π.μ,ἠκολούθησεν,ἔπειτα ἀπὸ ἕνα βροντώδη ἦχον καὶ μία δυσάρεστον ἀποφορὰν θείου,σεισμὸς ἀρκετὰ δυνατὸς ὅστις διήρκεσε 70 περίπου δεύτερα.Ὁ σεισμὸς οὗτος ἐπροξένησε μεγάλην ζημίαν εἷς τὴν νῆσον μας. Κάμποσα ὀσπήτια ἐγκρημνίσθησαν καὶ σχεδὸν ὅλα ἔπαθαν...»
Β)Δημοσίευσις ἐφημερίδος «Σωτὴρ»
«Σεισμὸς τῆς Ὕδρας.Ἀπὸ γράμματα ἀξιόπιστά της Ὕδρας τῆς 10ης Μαρτίου πληροφορούμεθα τὰς ἑξῆς θλιβερᾶς εἰδήσεις.
....Ὄλαι ἓν γένει αἳ οἰκίαι ἐβλάβησαν τὸ μᾶλλον καὶ ἤττον,τινων δὲ ἀδυνάτων καὶ ἐκρημνίσθη μέρος...
...Τὸ Μοναστήρι ὑπέφερε σημαντικά.Ὁ Θόλος διερράγη εἷς πολλὰ μέρη.Ἓν μάρμαρον ἐπεσεν ἀπὸ τὸ ἀρκτῶον μέρος τοῦ ἔξω προσώπου τοῦ τοίχου τοῦ Νάρθηκος.Ἓν ἄλλο μικρόν του θόλου τοῦ καθολικοῦ ἐξετοπήθη,χωρὶς νὰ πέση.Μέρος τοῦ προπυλαίου του Δημαρχικοῦ καταστήματος ἔπεσε...
...Δὲν ἔμεινεν ἐκκλησία,δὲν ἔμεινε ἀποθήκη ἀβλαβής...»
Γ)Δημοσίευσις ἐφημερίδος «Ἀθήνα»
«Πόρος 9 Μαρτίου1837
... Εἷς τὴν Ὕδραν καθὼς καὶ ἐδῶ,οἱ κάτοικοι ἔφυγον εἷς τὰ βουνά,ὅπου κατοικοῦν ὑπὸ σκηνᾶς,φοβούμενοι τὰς συνεπείας ἑνὸς δευτέρου δονισμοῦ τῆς γὴς..»
Ἡ Κυβέρνηση,λόγω τῆς τραγικότητας τῶν περιστάσεων,ἐξέδοσε τὴν 24η Μαρτίου 1837 Βασιλικὸ Διάταγμα( ΦΕΚ13 τῆς 3ης Ἀπριλίου 1837 «Περὶ βοηθείας εἷς πτωχᾶς Ὑδραίων οἰκογενείας λόγω σεισμοῦ»), ἀποφασίζοντας τὴν διενέργεια ἐράνου –ἀνὰ τὴν Ἑλληνικὴ ἐπικράτεια- προκειμένου νὰ συνδράμμει οἰκονομικὰ στὴν ἀνακούφιση τῶν πληγέντων πληθυσμῶν τῆς νήσου Ὕδρας.
«Διάταγμα
Περὶ βοηθείας εἷς πτωχᾶς Ὑδραίων οἰκογενείας
Ὄθων
Ἐλέω Θεοῦ Βασιλεὺς τῆς Ἑλλάδος
Θέλοντες νὰ δόσωμεν εἰς τὴν νῆσον Ὕδραν νέαν ἀπόδειξιν τῆς πατρικῆς εὐνοίας Ἠμῶν,ἐπιτρέπομεν νὰ γένη μία γενικὴ συλλογὴ χρηματικῆς βοηθείας εἰς ὅλα τὰ μέρη τοῦ Βασιλείου μας καὶ ἑξαιρέτως εἷς τὰς ἐκκλησίας ὑπὲρ τῶν πτωχῶν οἰκογενειῶν τῆς Ὕδρας,ὄσαι ἐπαθον ἀπὸ πρὸ ὀλίγου συμβάντα σεισμόν.Ὅθεν διατάττομεν τὴν Ἡμετέραν ἐπὶ τῶν Ἐσωτερικῶν Γραμματείαν,ἀφοῦ συνεννοηθῆ μετὰ τῆς ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Γραμματείαν,νὰ φροντίση ἀνηκόντως διὰ τὴν δημοσίευσιν τοῦ παρόντος διατάγματος,καὶ διὰ τὴν ἀκριβῆ πέμψιν καὶ χρῆσιν τῶν συναχθησομένων ποσοτήτων
Ἓν Ἀθήναις τὴν 24Μαρτίου (5 Ἀπριλίου) 1837
Ὄθων
Ὁ ἐπὶ τῶν Ἐσωτερικῶν Γραμματεὺς τῆς Ἐπικρατείας
Δρόσος Μανσόλας»
Νόμος περὶ Ἀναγκαστικῆς στρατολογήσεως
Συνεπῶς,ἡ αὐγὴ τοῦ νέου ἔτους 1838,βρίσκει τὴν Ὕδρα σὲ δυσμενῆ οἰκονομικὴ κατάσταση,λόγω της μὴ καταβολῆς τῶν ναυτικῶν ἀποζημιώσεων και τῆς μειωμένης δυναμικότητος τοῦ ἐμπορικοῦ στόλου της,λαβωμένη ἀπὸ τὸν καταστρεπτικὸ σεισμὸ τῆς 8ης Μαρτίου 1837 καὶ ὑπὸ το καθεστὼς βαρειᾶς φορολογίας.
Στὴν κεντρικὴ πολιτικὴ σκηνή,τὴν ἴδια χρονικὴ περίοδο,ἡ Κυβέρνηση τοῦ Βασιλέως Ὄθωνος,(κυβέρνηση Ἄρμανσπεργκ τὴν ὁποία διαδέχθηκε ὁ ἴδιος ὁ Ὄθων), ἀπεφάσισε τὴν διάλυση τῆς Βασιλικῆς Φάλλαγας(τιμητικοῦ Σώματος Ἀξιωματικῶν της Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως στὸ ὁποῖο εἶχαν καταταχθεῖ ἀγωνιστὲς καὶ ὁπλαρχηγοὶ οἱ ὁποῖοι δὲν εἶχαν καταταχθεῖ στὸν τακτικὸ στρατὸ λόγω ἀνεπαρκῶν προσόντων).
Μὲ τὴν ἔκδοση τοῦ Βασιλικοῦ Διατάγματος τῆς 1ης (13ης)Ἰανουαρίου1838 (Δημοσιεύτηκε στὸ ΦΕΚ 1 τῆς1ης Ἰανουαρίου 1838 «Περὶ διανομῆς Ἐθνικῶν Γαιῶν εἰς τοὺς Φαλαγγίτες),ἐπετέχθη ἄνευ ἀντιδράσεων ἡ διάλυση τοῦ συγκεκριμένου ἔνοπλου σώματος,μέσω τῆς διανομῆς ἐθνικῶν γαιῶν καὶ οἰκονομικῶν ἀποζημιώσεων ἀνάλογά του βαθμοῦ καὶ τοῦ ἀξιώματος τοῦ ἑκάστοτε ἀξιωματικοῦ.
Ὅμως,μετὰ τὴν διάλυση τοῦ σώματος τῆς Βασιλικῆς Φάλαγγας,ἡ Κυβέρνηση τοῦ Ὄθωνος,βρέθηκε ἀντιμέτωπη μὲ τὴν ἄρνηση τῶν Βαυαρῶν ἐπίλεκτων μισθοφόρων νὰ ἐπανακαταταχθοῦν στὴν ὑπηρεσία τοῦ Βασιλέως,λόγω μισθολογικῶν περικοπῶν.
Ἡ Κυβέρνηση,ἀφοῦ προσπάθησε ἀνεπιτυχῶς νὰ προσεγγίσει Μαυροβούνιους μισθοφόρους,γιὰ νὰ ἐξαλείψει τὶς ἀντιδράσεις τῶν Βαυαρῶν μισθοφόρων, ἀπεφάσισε νὰ προχωρήσει στὴν καταναγκαστικὴ στρατολόγηση (μέσω κλήρου) ὅλου του μάχιμου πληθυσμοῦ τῆς Ἑλλάδος.
Τὴν 31η Ἰανουαρίου 1838,ἐξεδόθη τὸ Βασιλικὸ Διάταγμα «Περὶ ἐκτελέσεώς του ἀπὸ 28 Νοεμβρίου (10 Δεκεμβρίου) Νόμου 1837,περὶ συμπληρώσεως τοῦ στρατοῦ» (Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 2,Ὑπογράφουν: ὁ Βασιλεὺς Ὄθων,ὁ Ὑπουργὸς Ναυτικὸς Ἀντώνιος Κριεζής,ὁ Ὑπουργὸς Στρατιωτικῶν Γιόχαν Κρίστιαν Χάινριχ φὸν Σμαλτς καὶ ὁ Ὑπουργὸς Ἐσωτερικῶν Γεώργιος Γλαράκης).
Τὸ συγκεκριμένο Βασιλικὸ Διάταγμα ἐπέβαλλε στοὺς Ἐπαρχιακοὺς Συμβούλους τὴν ὑποχρέωση νὰ κοινοποιήσουν σὲ ὅλους του Δήμους τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικρατείας,τὴν πρόσκληση τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως γιὰ τὴν συμπλήρωση τοῦ ἀναγκαίου ἀριθμοῦ στρατιωτῶν.Ὁ «ἀναλογισμὸς» τῆς κατάταξης τῶν νέων στρατιωτῶν θὰ ἐπραγματοποιητὸ κατὰ ἀναλογία πληθυσμοῦ τῆς ἑκάστοτε Κοινότητας ἢ Δήμου.
Οἱ Δήμαρχοι ὄφειλαν,βάσει τῶν προσταγῶν τῆς Κυβερνήσεως,νὰ δημοσιεύσουν προτρεπτικὲς προκηρύξεις ὑπὲρ τῆς ἐθελούσιας ἀπογραφῆς καὶ καταταγῆς τῶν ἀνδρῶν στὶς Ἔνοπλες Δυνάμεις Ξηρᾶς,ἐνῶ παράλληλα θὰ ἔπρεπε νὰ ἀναγνώσουν τὶς συγκεκριμένες προκηρύξεις στοὺς ἱεροὺς ναοὺς (κατὰ τρεῖς συνεχεῖς ἑορτὲς) καὶ νὰ τὶς τοιχοκολλήσουν στὰ Δημαρχεῖα τῶν πόλεών τους (Ἄρθρον 2)
Μετὰ τὴν διενέργεια τῆς ἀπογραφῆς,ὁ Δῆμος εἶχε τὴν ὑποχρέωση νὰ καταρτίσει στρατολογικὸ πίνακα μὲ τὰ πλήρη στοιχεῖα τῶν ὑπὸ κατάταξη ἀνδρῶν καὶ νὰ τοιχοκολλήσει τὸν σχετικὸ πίνακα στὸ Δημαρχεῖο γιὰ ὀκτὼ ὁλόκληρες ἡμέρες.
Ἡ ἐξέταση τυχὸν ἐνστάσεων καὶ παραπόνων τῶν ὑπὸ κατάταξη ἀνδρῶν ἦταν ἁρμοδιότητα τριμελοῦς ἐπιτροπῆς,ἀπαρτιζομένης ἀπὸ μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου,ὑπὸ τὴν Προεδρία τοῦ Δημάρχου.
Μετὰ τὴν τελικὴ σύνταξη τοῦ στρατολογικοῦ πίνακα,οἱ καταγεγραμμένοι ὑποψήφιοι πρὸς στράτευση,ἦταν ὑποχρεωμένοι νὰ συμμετάσχουν στὴν κλήρωση,ἀνεξαιρέτως τῆς ἀσκήσεως τοῦ δικαιώματος τῆς προσφυγῆς τους στὴν Γραμματεία Ἐσωτερικῶν. (Ἄρθρα7-19)
Τὰ ἄρθρα (20-30) τοῦ Βασιλικοῦ Διατάγματος καθόριζαν λεπτομερῶς τὴν διεξαγωγὴ τῆς κληρώσεως γιὰ τὴν τελικὴ ἐπιλογὴ τῶν ὑποψήφιων στρατευσίμων (μέσω ψηφοδελτίων)
«...Ἄρθρον 26.Ἕκαστος νέος προσερχόμενος εἰς τὴν κάλπην θεμένη εἷς τράπεζαν λαμβάνει ἀνὰ ἓν ψηφοδέλτιον.Οἱ γονεῖς τῶν ἀποντων,ἢ εἰς ἔλλειψιν τῶν,ὁ Δήμαρχος λαμβάνουν τὰ ψηφοδέλτια ἀντ’αὐτῶν.
Ἄρθρον 27.Ἕκαστος τῶν στρατευσίμων νέων λαμβάνων τὸ ψηφοδέλτιόν του,ἀνοίγει αὐτὸ καὶ τὸ παραδίδει εἰς τὸν δήμαρχον ἢ εἰς τὸν γραμματέα τῆς δημαρχίας,ὅστις ἐγγράφει τὸν ἐμπεριεχόμενον ἀριθμὸν εἰς τὸν κληρωτικὸν πίνακα θεμένον ἐπὶ τῆς τραπέζης,καὶ ἀντικρὺς αὐτοῦ,τὸ ὄνομα καὶ ἐπώνυμόν του λαβόντος αὐτὸν καὶ τὰ ὀνόματα καὶ ἐπώνυμά του πατρὸς καὶ τῆς μητρὸς αὐτοῦ...»
Σημείωση:Τὴν ἐπίμαχη χρονικὴ περίοδο,κατὰ τὴν ὁποία ἡ Κυβέρνηση ἀπεφάσισε νὰ ἐφαρμόσει τὸν περὶ ἀναγκαστικῆς στρατολογήσεως νόμον περὶ συμπληρώσεως τοῦ στρατοῦ, μέσω τῆς ὑποχρεωτικῆς συμμετοχῆς τῶν Δήμων καὶ Κοινοτήτων τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικράτειας,Δήμαρχος τῆς Ὕδρας (1837-1843) ἦταν ὁ Δημήτριος Γεωργίου Βούλγαρης (Τζουμπές).
Ἐμμέσως,ὁ Ἰωάννης Παπαμανώλης (Ἡ οἰκογένεια Βούλγαρη τῆς Ὕδρας,Σκιαγραφίαι-Ἄγνωστοι σελίδες-Ἀναμνήσεις,Ἐν Πειραιεῖ 1930,σὲλ 88-89)ἀπαριθμώντας τὰ πλεῖστα ἀξιωμάτα εἰς τὰ ὁποία ὑπηρέτησε ὁ Δημήτριος Γεωργίου Βούλγαρης,ἐπισημαίνει εἰς διπλοῦν,πὼς αὐτὸς δὲν ἀνέλαβε κανένα κυβερνητικὸ ἀξίωμα κατὰ τὰ ἔτη τῆς ἀπόλυτης τυραννίας,ἀρκούμενος μόνο στὸ ἀξίωμα τοῦ Δημάρχου Ὕδρας. Ἑπομένως, διαφαίνεται μέσω τῆς στάσεώς του αὐτῆς,πὼς ὁ τότε Δήμαρχος τῆς Ὕδρας Δημήτριος Γεωργίου Βούλγαρης ἦταν πολιτικὰ ἀντίθετος στὶς ἀποφάσεις ἐκείνης τῆς περιόδου.Συγκεκριμένα ἀναφέρει τὰ ἑξῆς:
«...Εἰς τὰ μετὰ τὸ 1833-1843 ὑπουργεῖα τῆς ἀπολύτου Μοναρχίας ἠρνήθη νὰ συμμετάσχη....»
«..Κατὰ τὸν χρόνον τῆς ἀπολύτου Μοναρχίας,ἤτις διήρκεσεν ἀπὸ 28Ἰανουαρίου 1833 μέχρι τῆς 3 Σεπτεμβρίου 1843,ὁ Δημήτριος Γ.Βούλγαρης δὲν ἐδέχθη ν’ἀναλάβη Ὑπουργεῖον ὡς ἀνωτέρω ἐρρήθη..»
Ἔκρηξη τῆς Στάσεως τῆς 7ης Ἀπριλίου 1838
Ὁ συγκεκριμένος νόμος τῆς ἀναγκαστικῆς στρατολογήσεως,προκάλεσε σφοδρὲς ἀντιδράσεις σὲ ὅλη τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπικράτεια.Ἡ ἀγέρωχη Ὕδρα,ἀναλαμβάνοντας γιὰ ἄλλη μία φορὰ τὰ πρωτεῖα,(ὅπως καὶ κατὰ τῆς τυραννικῆς διακυβερνήσεως τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια) ἐξεγέρθη τὴν 7η Ἀπριλίου 1838 κατὰ τῆς ἀποφάσεως τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως,ἀντιπροσωπεύοντας τὰ αἰσθήματα ἀντιπάθειας καὶ μίσους ποὺ ἔτρεφε ἡ πλειοψηφία τῶν Ἑλληνῶν κατὰ τοῦ συστήματος διακυβέρνησης ποὺ εἶχαν ἐπιβάλλει οἱ Βαυαροὶ στὴν Ἑλλάδα.
Ἡ σπίθα ποὺ προκάλεσε τὴν ἐξέγερση τῆς 7ης Ἀπριλίου 1838 στὴν Ὕδρα ἦταν τὰ ἑξῆς δύο ἄρθρα τοῦ Νόμου «Περὶ ἐκτελέσεώς του ἀπὸ 28 Νοεμβρίου (10Δεκεμβρίου) Νόμου 1837,περὶ συμπληρώσεως τοῦ στρατοῦ».
«Ἄρθρον 39.
.....Οἱ νεοσύλλεκτοι τῶν Νήσων καθ’ὅσον δὲν ἀναγκαίουν εἰς συμπλήρωσιν τοῦ Βασιλικοῦ Ναυτικοῦ κατατάττονται κατ’ἐξοχὴν εἰς τὸ πυροβολικόν....»
«Ἐπειδὴ τὸ Ἡμέτερον Ναυτικὸν δὲν ἔχει ἀναγκας ναυτῶν,κατὰ τὴν παροῦσαν πρώτην στρατολογίαν,θέλομεν ἐκδώσει ὡς πρὸς τοῦτο ἐγκαίρως τοὺς ἀναγκαιούντας ἰδιαιτέρους ὁρισμούς.»
Ὁ Νικόλαος Δραγούμης (Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐν Ἀθήναις,Ἐκ τοῦ τυπογραφείου Λάζ.Βηλαρὰ (ὄπισθεν Δημαρχείου),1874σὲλ 344-345) ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ γιὰ τὴν συγκεκριμένη ἀπεχθῆ νομοθεσία:
«..Τὸ δὲ 1838 ἐστασίασεν αἴφνης ἡ Ὕδρα,ἀρνουμένη ὑποταγὴν εἰς τὸν περὶ στρατιωτικῆς ἀπογραφῆς νόμον.Καὶ ἐπειδὴ ὁ νόμος οὗτος καὶ κατὰ τὰ πρὸ πολλοῦ ἐξευγενισθέντα κράτη θεωρεῖται ἀποτρόπαιος,δὲν ἦτο παράδοξον ἂν ἀπέκρουον αὐτὸν οἱ καὶ ἐπὶ Τουρκίας ἐλεύθεροι Ὑδραῖοι..»
Ὁ Γιάννης Ἃ Καραμῆτσος,(Ὕδρα Νῆσος Ἐντέλης Δρυόπων Ὕδρα1998,κεφάλαιο «Περὶ Ὑδραίων τακτικῶν ἢ κληρωτῶν»,σὲλ 269-270),δημοσιεύει ἀπόσπασμα τῆς ἀνταποκρίσεως τῆς πολιτικῆς ἐφημερίδος «Ἀθήνα»,τὸ ὁποῖο ἐξιστορεῖ τὰ γεγονότα ποὺ διαδραμματίστηκαν κατὰ τὴν ἔκρηξη τῆς ἐξέγερσης.
«Ὁ φρόνιμος (εἰρωνικῶς τὸ γράφει) διοικητὴς κύριος Πάκμωρ ἀποφασίζει νὰ ἐνεργήση τὸν νόμον τοῦτον,πότε; τὴν Τετάρτη τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος, καθ’ἢν ὅλοι σχεδὸν οἱ Ἕλληνες καὶ μάλιστα οἱ θαλασσινοί μας,δὲν εἶναι τόσον ἐπιδεκτικοὶ σπουδαίων βουλευμάτων ἢ ἀντικειμένων,καθὼς ἐφάνη ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ Διοικητὴς δὲν ἑξαιρεῖτο ἀπὸ τὴν γενικὴν ταύτην κατηγορίαν,ὅθεν καὶ κατέβη μετὰ τοῦ Δημάρχου εἰς τὸ Μοναστήριον διὰ νὰ προσκαλέσουν ἐκεῖ ὅλους τους πολίτας καὶ καταγράψουν τοὺς στρατευσίμους καὶ ἐξ αὐτῶν νὰ κληρώσουν τὸ ἀνάλογον τῶν ζητουμέων ἀπὸ τὴν νῆσον Ὕδρα κατὰ τὸν νόμον δεκαεπτὰ στρατιωτῶν...»
Ἐξ’ἀρχῆς,ἀπὸ τὸν πρόλογο τοῦ συγκεκριμένου δημοσιεύματος διαπιστώνεται πῶς ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἔπαρχου καὶ Διοικητοὺ τῆς νήσου Ὕδρας κοῦ Πάκμωρ,νὰ προσκαλέσει μέσω κήρυκος,ὅλους τους ὑποψήφιους πρὸς κατάταξη ἄνδρες,βάσει τοῦ Διατάγματος περὶ ἀναγκαστικῆς στρατολογήσεως, ἀνήμερα τῆς Τετάρτης τῆς Διακαινησίμου Ἑβδομάδος,ἐντός του περιβόλου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Ὕδρας,προσέβαλλε τὸ θρησκευτικὸ αἴσθημα τῶν κατοίκων τῆς νήσου Ὕδρας.
Ἤδη,λίγες ἡμέρες νωρίτερα,ὁ Ἐπάρχος τῆς Ὕδρας κὸς Πάκμωρ,γιὰ νὰ καθυποτάξει τὶς ἀντιδράσεις τῶν κατοίκων τῆς Ὕδρας,προχώρησε στὴν σύλληψη καὶ φυλάκιση ὁρισμένων ἐκ τῶν ἀντιφρονούντων πολιτῶν.Ἡ ἀδιάλλαχτη καὶ αὐταρχικὴ Στάση ποὺ τήρησε ὁ Βαυαρὸς Ἔπαρχος Πάκμωρ, ὁ ὁποῖος παρουσιάστηκε ἐνωπίω τοῦ κοινοῦ της Ὕδρας ἐνδεδυμένος μὲ τὴν χρυσὴ στολή του,προκάλεσε τὸ κοινὸ αἴσθημα τῶν Ὑδραίων καὶ συνέβαλλε τὰ μέγιστα στὴν ἔναρξη τῆς ἐξέγερσης.
Πηγή:(Νεώτερη Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους 1826-1974,Τόμος Γ΄,«Ὁ Ὄθων ἀναλαμβάνει τὴν πρωθυπουργία», Γεωργίου Ρούσσου σελ19-23,(Μιὰ πνοὴ ἀπὸ τὸ Εἰκοσιένα - Ἡ φτώχεια καὶ ἡ βαρειὰ φορολογία - Καὶ ἡ καταναγκαστικὴ φορολογία -Ὁ Βαυαρὸς ἔπαρχος δέρεται - Οἱ Ὑδραῖοι ὑποτάσσονται))
Ἰδού,τι ἀναφέρει σχετικῶς,μὲ τὶς συλλήψεις τῶν πολιτῶν τῆς Ὕδρας,ὁ Τρύφων Εὐαγγελίδης στὸ βιβλίο (Ἱστορία τοῦ Ὄθωνος, βασιλέως τῆς Ἑλλάδος (1832-1862), Ἀθήνα1893,Ἔκδοση 2η 1894,σὲλ 159):
«....Επειδή δε η αρχή προέβη εις τινας συλλήψει ο λαός τη 7 Απριλίου επολιόρκησε το διοικητήριον....»
Ἐν συνέχεια στὸ ἄρθρο τῆς ἐφημερίδας «Ἀθήνα» καταγράφονται οἱ σφοδρὲς ἀντιδράσεις τῶν Ὑδραίων στὶς προσταγὲς τοῦ Βαυαροῦ Ἔπαρχου Πάκμωρ.(Ὕδρα Νῆσος Ἐντέλης Δρυόπων Ὕδρα1998,κεφάλαιο «Περὶ Ὑδραίων τακτικῶν ἢ κληρωτῶν»,σὲλ 269-270,Γιάννης Ἃ Καραμῆτσος):
«....Εις την πρόσκλησιν ταύτην του Διοικητού έφθασαν αμέσως άνδρες και γυναίκες όλοι εν γένει,και ήρχισαν ν’απαρνούνται την εις τον προκείμενον νόμον υποταγήν των,απαριθμούντες πόσοι ναύται εις το ναυτικόν,οίτινες υπερβαίνουν τους οκτακοσίους,πόσοι εφονεύθησαν εις τον περι αυτονομίας μας αγώνα,πόσα χήραι και πόσα ορφανά έμειναν άποροι και δυστυχέστατοι και πόσοι,τέλος πάντων,ώς έκ του αγώνος μας τούτου λιμοκτονούν στερούμενοι και αυτού του επιουσίου άρτου,ενώ πριν της επαναστάσεώς μας ήσαν οι ευτυχέστεροι της Ελλάδος....»
Ὁ Τρύφων Εὐαγγελίδης σημειώνει πὼς τὴν γενικὴ δυσαρέσκεια τῶν Ὑδραίων κατοίκων κατὰ τῆς κυβερνήσεως τοῦ Βασιλέως Ὄθωνα,ὑποκίνησε σὲ μείζονα βαθμὸ ὁ Βρετανὸς Πρεσβευτὴς Λάϊενς,ὅταν μετέβη στὴν νῆσο Ὕδρα γιὰ νὰ παράσχει ἐκ μέρους τῆς Μεγάλης Βρετανίας βοήθεια στὸν δοκιμαζόμενο ἀπὸ τὸ σεισμὸ τῆς 8ης Μαρτίου 1837,λαὸ τῆς Ὕδρας.(Ἱστορία τοῦ Ὄθωνος, βασιλέως τῆς Ἑλλάδος(1832-1862), Ἀθήνα 1893, 2η 1894,σὲλ 136-137)
«...Καὶ αὐτὴ δὲ ἡ ἱστορικὴ ναυαρχὶς τοῦ Κόδριγκτον «Ἀσία»,ἐξ ἢς ἐδόθη διαταγὴ τῆς ἐν Ναυαρίνω ναυμαχίας,κατέπλευσεν εἰς Πειραιὰ ἴνα ὑπομνήση τοῖς Ἐλλῆσοι τὸν ἀγγλικὸν φιλελληνισμὸν καὶ τὴ 7η Μαρτίου 1837,γενομένου καταστρεπτικοῦ τινὸς σεισμοῦ ἐν Ὕδρα,Σπέτσαις,Πόρω καὶ ἓν ἄλλοις τισι μέρεσι,μετὰ σπουδῆς μετέβη εἷς Ὕδραν κομίζουσα βοηθήματα ὑπὲρ τῶν παθόντων.Ὁ πρεσβευτὴς Λάϊενς,λέγει αὐτήκοος καὶ αὐτόπτης μάρτυς,ὁ πλοίαρχος Φίσσερ καὶ οἱ ἀξιωματικοί της ναυαρχίδος περιθάλποντες τοὺς Ὑδραίους,ἐπανελάμβανον συνεχῶς,ὅτι τὰ μέγιστα θλίβεται ἡ Ἀγγλία διὰ τὴν ἐν Ἑλλάδι ἐπικράτησιν τῶν Βαυαρῶν,διὰ τὴν ὑφισταμένην ξενοκρατίαν,διὰ τὴν μὴ παροχὴν συντάγματος,καὶ οὒτος ἐντέχνως κατετίθεντο τὰ πρῶτα σπέρματα τῆς μετὰ ἓν ἔτος,κατὰ τὸ 1838,ἐκραγείσης ἀνταρσίας.
Τὰ πνεύματα ὀξύνθηκαν σὲ ἐπικίνδυνο βαθμὸ καὶ ἡ κατάσταση γρήγορα τέθηκε ἐκτὸς ἐλέγχου.Μήτε ἡ ἐπέμβαση τοῦ Προκρίτου Λάζαρου Κουντουριώτη,ὁ ὁποῖος πρότεινε τὴν προσωρινὴ ἀναβολὴ τῆς στρατολογήσεως,στάθηκε ἱκανὴ νὰ μεταβάλλει τὴν ἀδιάλλακτη καὶ αὐταρχικὴ στάση τοῦ Βαυαροῦ Πάκμωρ,ὁ ὁποῖος ἀπαιτοῦσε τὴν σύνταξη τῶν καταλόγων τῶν στρατευσίμων ἐντὸς προθεσμίας δύο ὡρῶν.
Ἀπὸ τὸ συγκεντρωμένο πλῆθος τῶν διαμαρτυρομένων,ἡ πρώτη ποὺ ἀντέδρασε ἦταν ἡ θρυλικὴ χήρα «Σκουμπάφαινα»,ἡ ὁποία ὡς ἄλλη «Χοντροπαναγιώτα» (Μητέρα τοῦ θρυλικοῦ πλοιάρχου τοῦ Ἱεροῦ Ἀγῶνος Λάζαρου Παναγιώτα,ἡ ὁποία πρωτοστάτησε στὴν ἄμυνα τῆς νήσου Ὕδρας,στὴν θέση «Λούμι τοῦ Κρίταμι» κατὰ τῶν πειρατικῶν ἐπιδρομῶν τοῦ Γουλιέλμου Μελιτταίου καὶ τοῦ Λάζαρου Κατσώνη) ἐπιτέθηκε κατὰ τοῦ Βαυαροῦ Ἐπάρχου ραπίζοντας τὸν.Ἰδοὺ τὸ σχετικὸ χωρίο ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Ἀθήνα».(Ὕδρα Νῆσος Ἐντέλης Δρυόπων Ὕδρα1998,κεφάλαιο «Περὶ Ὑδραίων τακτικῶν ἢ κληρωτῶν»,σὲλ 269-270,Γιάννης Ἃ Καραμῆτσος):
«...Ο Διοικητής,μη θελήσας να δώση ακρόασιν εις τα παράπονα των,τους επέταξεν σιωπήν,λέγων ότι εις διάστημα το πολύ δύο ωρών πρέπει να τελειώσουν οι κατάλογοι των στρατευσίμων,να γίνη δε και η κλήρωσις των δεκαεπτά νεοσυλλέκτων στρατιωτών. Γυνή τις χήρα (η Σκουμπάφαινα) νομίσασα ότι θέλει κληρωθή και ο υιός της,τον οποίον μόνον είχεν,ώρμησε και έπιασε τον Διοικητήν από τον τράχηλον.Η ορμή της γυναικός ταύτης ερέθισε και το λοιπόν πλήθος,όθεν και ώρμησαν όλοι κατά του Διοικητού κτυπώντες τον,και βέβαια ήτο δύσκολο να γλυτώση,αν δεν εμεσολαβούσαν τινές φρόνιμοι,οίτινες τον απέσπασαν απο τας χείρας του πλήθους,τον επήγαν εις τον πλησίον της πόλεως Ύδρας λιμένα,το Μανδράκιον,όπου επιβιβασείς είς μικρόν τι πλοιάριον κατέφυγεν είς Πόρον,απ’όπου αφ’ου συνήλθεν ολίγον από τας πληγάς,μετέβη εις την πόλιν μας (τας Αθήνας).....»
Γιὰ τὴν ἀποφυγὴ τοῦ λιντζαρίσματος τοῦ Βαυαροῦ Ἐπάρχου Πάκμωρ,οἱ φρονιμότεροι ἐκ τῶν κατοίκων τῆς Ὕδρας τὸν ἕντυσαν μὲ νησιωτικὴ περιβολή,τὸν ἀπομάκρυναν ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Κοιμήσεως Θεοτόκου Ὕδρας,διὰ μέσου του παραθύρου τοῦ διοικητηρίου ἐν μέσω νυκτός,καὶ τὸν φυγάδεψαν μὲ βάρκα στὸν Πόρο.
Ἡ ἠρωϊκη φυσιογνωμία τῆς «Σκουμπάφαινας»,ἡ ὁποία χαστούκισε τὸν εἰρωνικὸ καὶ ὑπερφίαλο Βαυαρὸ Ἔπαρχο Πάκμωρ,προβάλλεται μέσω τῆς ἀνδρείας φράσης ποὺ του ἐκστόμισε:
«...Ἐμεῖς δὲν φοβηθήκαμε τοὺς Τούρκους καὶ τοὺς Ἀλγερινούς,καὶ θὰ φοβηθοῦμε τώρα τὶς σαπιοκοιλιὲς τοὺς Μπαβαρέζους..»
Πηγή:(Νεώτερη Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους 1826-1974,Τόμος Γ΄,«Ὁ Ὄθων ἀναλαμβάνει τὴν πρωθυπουργία», Γεωργίου Ρούσσου σελ19-23,(Μιὰ πνοὴ ἀπὸ τὸ Εἰκοσιένα - Ἡ φτώχεια καὶ ἡ βαρειὰ φορολογία - Καὶ ἡ καταναγκαστικὴ φορολογία -Ὁ Βαυαρὸς ἔπαρχος δέρεται - Οἱ Ὑδραῖοι ὑποτάσσονται))
Σύστασις ἔκτακτου Στρατοδικείου.Ὁ ρόλος τοῦ Ὑπουργοῦ Ναυτικῶν Ἀντώνιου Κριεζῆ.
Ἡ Στάση τῆς Ὕδρας προκάλεσε ἔντονη ἀνησυχία καὶ ταραχὴ στοὺς κόλπους τῆς κυβερνήσεως ἡ ὁποία ἀπεφάσισε νὰ λάβει δραστικὰ μέτρα.(Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 210) :
«...Ἡ δὲ ἐξουσία ἐταράχθη μαθοῦσα τὴν στάσιν καί,παρασκευάσασα εὐθὺς στρατιωτικὴν καὶ ναυτικὴν δύναμιν.....»
Ὑπῆρχε ἔκδηλη ἡ ἀνησυχία στὶς τάξεις τῶν Βαυαρῶν,ποὺ ἤλενχαν τὴν πολιτικὴ ζωὴ τῆς χώρας,πὼς ἡ Στάση τῆς Ὕδρας θὰ ἔπρεπε νὰ διαχειριστεῖ ἄμεσα.Δία αὐτὸν τὸν λόγο,ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση ἀπέστειλε στὴν νῆσο Ὕδρα γιὰ νὰ κατευνάσει τὰ πνεύματα τὸν Ὑδραῖο Ναύαρχο &Ὑπουργὸ Ἀντώνιο Κριεζή.
Τὴν 11η Ἀπριλίου 1838ἐκδίδεται Βασιλικὸ Διάταγμα «Περὶ Συστάσεως Ἔκτακτου Στρατοδικείου διὰ τὴν νῆσον Ὕδραν»,( Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως Ἀριθμὸς 12),τὸ ὁποῖο ὅριζε ὡς πληρεξούσιο ἀρχηγὸ τῶν στρατιωτικῶν καὶ ναυτικῶν δυνάμεων ποὺ θὰ κατευθύνοντο κατὰ τῆς Ὕδρας τὸν Ἀντώνιο Κριεζή,καὶ διόριζε τὰ μέλη ποῦ θὰ ἀπαρτίζαν τὸ ἔκτακτο στρατοδικεῖο ποῦ θὰ ἐκδίκαζε τοὺς κατοίκους ποῦ συμμετεῖχαν στὴν Στάση της8ης Ἀπριλίου 1838.
«Διάταγμα
Περὶ συστάσεως ἔκτακτου στρατοδικείου διὰ τὴν νῆσον Ὕδραν
Ὄθων
Ἐλέω Θεοῦ Βασιλεὺς τῆς Ἑλλάδος
Ἔχοντες πρὸ ὀφθαλμῶν τὰ κατὰ τὴν νῆσον Ὕδραν ἀναφανέντα στασιαστικὰ κινήματα,πρὸς κατάπαυσιν τῶν ὁποίων καὶ ἀποκατάστασιν τῆς ἡσυχίας καὶ εὐταξίας εἶναι ἀνάγκη νὰ ληφθῶσιν ἔκτακτα μέτρα,λάβοντς ὑπ’ὄψιν τὰ ἄρθρα 511 καὶ ἑπόμενα τῆς ποινικῆς δικονομίας,ἀκούσαντες καὶ τὴν γνώμην τοῦ Ἡμετέρου Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου ἀπεφασίσαμεν καὶ διατάττομεν τὰ ἑξῆς:
Ἄρθρον 1.
Συσταίνεται ἔκτακτον στρατιωτικὸν δικαστήριον διὰ τὴν νῆσον Ὕδραν,τὸ ὁποῖον θέλει διακηρυχθῆ ἀνυπερθέτως καὶ ἀρχίσει τὰς ἐργασίας του.
Ἄρθρον 2.
Ἡ διακήρυξις θέλει γενή,κατὰ τὰ ἐν τοῖς ἄρθροις 524,525 καὶ 526 τῆς ποινικῆς δικονομίας ὠρισμένα,παρὰ τοῦ ἐκτάκτου Ἠμῶν ἀπεσταλμένου Γραμματέως ἐπὶ τῶν Ναυτικῶν Κυρίου Ἀντωνίου Κριεζῆ.
Ἄρθρον 3.
Τὸ στρατιωτικὸν τοῦτο δικαστήριον θέλει ἑδρεύει εἷς τὸ μέρος,ὅπου διορισθῆ ἡ ἕδρα αὐτοῦ παρὰ τοῦ ἐκτάκτου ἀπεσταλμένου.
Ἄρθρον 4.
Τὸ δικαστήριον τοῦτο θέλει δικάσει κατὰ τὴν ἁρμοδιότητά του καὶ κατὰ τὰς εἰδικοτέρας διατάξεις τῆς ποινικῆς δικονομίας ἄρθρον 511-541 τὸ ἔγκλημα τῆς στάσεως καὶ τὰς μ’αὐτὴν συνεχομένας ἀξιοποίνους πράξεις.
Ἄρθρον 5.
Τοῦ δικαστήριου τούτου μέλη διορίζομεν:
Πρόεδρον,τὸν ταγματάρχη Κύριον Καραντσᾶν Γεώργιον,
Εἰσαγγελέα,τὸν παρὰ τοῖς ἐν Ἀθήναις Πρωτοδίκαις εἰσαγγελέα Κύριον Τρανταφύλλην,
Δικαστᾶς
α.Τὸν Κύρ.Χ.Αὐγερινὸν πρωτοδίκην ἓν Ἀθήναις
β.Τὸν Κύριον Ἀναστάσιον Ἔμμ.Παπὰ πρωτοδίκην ἓν Ναυπλίω
γ.Τὸν λοχαγὸν Κύριον Τριαντάφυλλον Λαζαρέτον
δ.Τὸν λοχαγὸν Κ.Παντελέοντα Βασιλειάδην
ε.Γραμματέα τὸν Κύριον Σταματάραν,ὑπογραμματία τῶν ἓν Ἀθήναις πρωτοδικῶν.
Ἄρθρον 6.
Εἰς τὰς ἐπὶ τῶν Στρατιωτικῶν,τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματείας ἀνατίθεται ἡ δημοσίευσις καὶ ἐκτέλεσις τοῦ παρόντος Διατάγματος.
Ἓν Ἀθήναις,τὴν 10 (22) Ἀπριλίου 1838.,
Ὄθων
Σμάλτς,Α.Πάϊκος,Γ.Γλαράκης,Χ.Ζωγράφος,Γ.Σπανιολάκης.»
Ὁ Ἀντώνιος Κριεζής,ἄνδρας ἀγαπητὸς καὶ σεβάσμιος στοὺς κόλπους τῆς Ὑδραϊκης κοινωνίας,ὡς πληρεξούσιος ἀρχηγὸς τῆς κυβερνητικῆς κατασταλτικῆς δύναμης, οὐδεμία στιγμὴ διαννοήθηκε νὰ ἐπιβληθεῖ διὰ τῆς βίας κατὰ τῶν συμπατριωτῶν του. Ἐγνώριζε καλῶς,πὼς ἐὰν εἶχε ἀρνηθεῖ νὰ ἀναλάβει τὴν ἀρχηγία τῆς συγκεκριμένης δύναμης,ὁ ἀντικαταστάτης του θὰ εἶχε χρησιμοποιήσει τὰ σκληρότερα μέσα γιὰ νὰ καταπνίξει τὴν Στάση τῆς Ὕδρας.(Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 210-211) :
«..Ἀλλ’εὐνόητον ἦτο πόσον ἀπεχθὴς θὰ ἐθεωρεῖτο ἡ καὶ πάντοτε ἀπεχθὴς βία ἐνεργουμένη ἓν Ὕδρα δὶ’Ὑδραίου,καὶ μάλιστα τοῦ προσφιλοῦς τὴ νήσω Κριεζῆ.Δία τοῦτο ὀτε,ἐπανέλθων ἐκ τοῦ ὑπουργικοῦ συμβουλίου,ἐδήλωσε μοὶ τὴν ἀπόφασιν,πάντα λίθον ἐκίνησα ἲν’ἀποτρέψω αὐτόν.Καθόσον εἶχον δοθῆ αὐτῶ ρηταὶ ὁδηγίαι,νὰ ὁρίση ὀλιγοχρόνιον προθεσμίαν ἐν ἢ ἢ νὰ ὑποταχθῶσιν οἱ στασιάσαντες,ἢ ν’ἀποβῆ εἷς τὴν νῆσον ὡς εἰς τόπον ἐχθρικόν.Καὶ συνωμολογεῖ μὲν ὀρθᾶς τὰς παρατηρήσεις, ἠναντιοῦτο ὅμως λέγων ὅτι,διοριζομένου ἄλλου,μὴ συμπαθοῦντος πρὸς τὴν Ὕδραν,θὰ ἐφηρμόζοντο ἀνηλεῶς αἳ αὐστηραὶ διατάξεις,ἂς ἤλπιζε νὰ ματαιώση ἢ νὰ μετριάση μεταβαίνων αὐτοπροσώπως..»
Παράλληλα ὁ Ἀντωνίος Κριεζὴς ἐγνώριζε πὼς ἐνδεχόμενη βίαιη καταστολὴ τῆς Στάσεως τῆς νήσου Ὕδρας θὰ εἶχε ἀπρόβλεπτες καὶ δυσάρεστες συνέπειες γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση,διότι θὰ προκαλοῦσε ἁλυσιδωτὲς ἀντιδράσεις καὶ σὲ ἄλλες περιοχὲς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπικράτειας.(Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 211,212)
«...Ἄλλως τὲ καὶ δὲν ἀγνοεῖς,προσέθετο,ὀπόσον φλογερὸς καὶ μεταδοτικὸς ὁ ἐκ τῆς Ὕδρας σπινθήρ...
..Ἄλλως δέ,ἡ βία θὰ ἐπέφερεν ἀφεύκτως αἱματοχυσίαν,ἢ τίς,ὡς γινομένη ἓν Ὕδρα,θὰ συνετάραττεν ἴσως καὶ ἅπασαν τὴν Ἑλλάδα’οἱ ἓν τῷ ναυστάθμω τουλάχιστον καὶ οἱ ἐπὶ τῶν πολεμικῶν πλοίων ἤσαν ἕτοιμοι νὰ δράμωσιν εἰς βοήθεια τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν...»
Ὁ Ἀντώνιος Κριεζής,μετέβη στὴν Ὕδρα εἰς διπλοῦν γιὰ νὰ καταστείλει τὴν Στάση. Τὴν πρώτη φορὰ δὲν κατόρθωσε νὰ κατευνάσει τὰ πνεύματα,ἀπειλήθηκε ἀπὸ τοὺς συμπατριῶτες του, καὶ ἀποχωρόντας,τοὺς κοινοποίησε διορία ὀλίγων ἡμερῶν νὰ καταστείλουν τὴν Στάση.
Ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἀντώνιος Μανίκης,ὁ Ἀντώνιος Κριεζής ἀπὸ τοῦ καταστρώματος τοῦ πλοίου του,προσπαθοῦσε νὰ καθησυχάσει τὸ ὀργισμένο πλῆθος.(Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἔτος 27ον, Μάρτιος 1967,Ἀριθμ 3 (313),Λαογραφικὰ Σημειώματα,Παλιὲς Ὑδραΐκες Ραψωδίες κι ἕνα περίεργο στιχούργημα, «Ἡ Ραψωδία τῆς Ταραχῆς τῆς Ὕδρας τοῦ1838,σὲλ 53)
Κατὰ τὴν δεύτερη ἐπίσκεψή του στὴν Ὕδρα,κατάφερε νὰ ὑπερκεράσει τὰ ἐμπόδια ποῦ τοῦ ἔθεταν οἱ πολέμιοί του στὴν Κυβέρνηση τῶν Ἀθηνῶν,ἀπέφυγε τὸν διορισμὸ ἀντ’αὐτοῦ του Ναυάρχου Κωνσταντίνου Κανάρη,καὶ ἐν τέλει διὰ τῆς πειθοῦς ἐπέτυχε νὰ καταστείλει τελικῶς ἀναίμακτα τὴν Στάση τῆς Ὕδρας.
«...Τότε δὲ συνέστη κατ’αὐτοῦ ἐν Ἀθήναις ἀγὼν φοβερός,τοσούτω μᾶλλον ἐπικίνδυνος,ὄσω μετὰ τῶν ἐχθρῶν συνηριθμοῦντο καὶ συνάδελφοι αὐτοῦ ὑπουργοὶ καὶ τίνες τῶν ἓν τὴ Αὐλή,ἀξιοῦντες νὰ καθαιρεθῆ καὶ νὰ σταλῆ ἀντ’αὐτοῦ ὁ ναύαρχος Κανάρης...»
Οἱ πολέμιοι τοῦ προσῆψαν τὴν κατηγορία πὼς ἦταν συνεργὸς τοῦ Προκρίτου Λάζαρου Κουντουριώτη,τὸν ὁποῖον καὶ θεωροῦσαν ὡς ὑποκινητὴ τῆς Στάσης. (Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 211) :
«...Οἱ τὸν Κριεζὴν καταδιώκοντες διϊσχυρίζοντο λέγοντες αἴτιον τῆς στάσεως τὸν Κουντουριώτην,ἀναρριπίζοντα δὲ τὰς φλόγας τὸν ἀντιπρόσωπον τῆς κυβερνήσεως ὡς μᾶλλον οἰκεῖον του πρωταιτίου..»
Ἐπιβληθεῖσες ποινὲς εἰς τοὺς Στασιαστὲς
Στὰ Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους,(Ἀρχεῖο Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος,Ὑπουργεῖο Δικαιοσύνης)διασώζεται τὸ ἔγγραφο ποὺ συνέταξε τὸ Ἔκτακτο Στρατοδικεῖο Ὕδρας μετὰ τὴν καταδικὴ τῶν Ὑδραίων Στασιαστῶν τῆς 7ης Ἀπριλίου 1838 .
Ἡ ἀνάγνωση τοῦ συγκεκριμένου ἐγγράφου μαρτυρεῖ τὸν διαχωρισμὸ τῶν συμμετεχόντων ταραχοποιῶνσὲ τρεῖς διαφορετικὲς κατηγορίες ἀνάλογα μὲ τὴν ποινὴ ποὺ τοὺς ἐπιβλήθηκε.Οἱ ποινὲς διακρίνονται σὲ :
Α) καταδίκη σὲ δεσμά,
Β) καταδίκη σὲ εἱρκτὴ (βαριὰ καταδίκη σὲ φυλάκιση γιὰ κακούργημα’ προηγούμενη ὀνομασία τῆς κάθειρξης ) καὶ Γ) καταδίκη σὲ φυλάκιση.
Σὲ δεσμὰ καταδικάστηκαν ὅσοι συμμετεῖχαν στὰ γεγονότα βιαιοπραγόντας κατὰ τῶν Ἀρχῶν καὶ ὅσοι ἐξ’αὐτῶν θεωρήθηκαν ὡς ὁδηγοὶ και ὑποκινητὲς τῆς Στάσεως. Ξεχωρίζει ἡ καταδίκη του Δημητρίου Σαχίνη,ὁ ὁποῖος διέρρηξε ἀπὸ τὸν Στρατώνα τῆς Χωροφυλακῆς τὸ ἔγγραφό της ἀναγκαστικῆς στρατολογήσεως καθὼς καὶ ἡ καταδίκη της θρυλίκης Νέζως Σκουμπάφαινας,συμβόλου τῆς συγκεκριμένης Στάσεως.
Σὲ εἱρκτὴ καταδικάστηκαν ὅσοι κατευθύνθηκαν κατὰ τοῦ Δημοτικοῦ καταστήματος τῆς Ὕδρας καὶ διέρρηξαν ὅσα ἔγγραφα σχετίζονταν μὲ τὸν νόμο τῆς ἀναγκαστικῆς στρατολογήσεως.
Τέλος σὲ φυλάκιση καταδικάστηκαν ὅσοι ἐνθάρρυναν μὲ φωνὲς καὶ ἀλλαλαγμοὺς τὴν ἐκραγεῖσα στάση καὶ συμμετεῖχαν στὴν γενικὴ συνάθροιση τῆς 7ης Ἀπριλίου 1838. Ἰδοὺ τὸ σχετικὸ ἔγγραφο:
«Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους
Ἀρχεῖον Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος Ὑπουργεῖον Δικαιοσύνης
Ἄρ.Πρώτ:3450 (096 Φύλλο Ἐπιστολῆς)
Οἱ κατὰ συνεπείαν τῆς ἓν Ὕδραν ἐκραγείσης στάσεως καταδικασθέντες καὶ φυλακισθέντες εἶναι οἱ ἑξῆς:
Κατεδικάσθησαν εἰς δεσμά:
1)Τὴν 9η Μαΐου 1838 ὁ Παντελὴς Σκλάβος ἐτῶν 15
2) Τὴν 9η Μαΐου 1838 ὁ Μανώλης Τζοβελέκης ἐτῶν 15
3)Τὴν 11η Μαΐου 1838 Δημήτριος Ντοῦσκος ἐτῶν 16
4)Τὴν 16η Μαΐου 1838 Ἐλευθέριος Δασκαλάκης ἐτῶν 20
5)Τὴν 16η Μαΐου 1838 Θεόδωρος Βαλσάμης ἐτῶν 18
Ώς ὁδηγοὶ στάσεως μετὰ βιαιοπραγιῶν καθόσον οὗτοι ἔλαβον μέρος εἰς αὐτᾶς. Κακούργημα προνοούμενον παρὰ τοῦ ἄρθρου.177 &2 τοῦ Ποινικοῦ Νόμου
1)Τὴν 9η Μαΐου 1838 ὁ Νικόλαος Τσίγκος ἐτῶν 10
2)Τὴν 9η Μαΐου 1838 ὁ Δημήτριος Βάρκας ἐτῶν 10
3)Τὴν 13η Μαΐου 1838 ὁ Δημήτριος Σκλήρης ἐτῶν12
4)Τὴν 16η Μαΐου 1838 ὁ Γκάτζος Βασιλείου ἐτῶν15
5)Τὴν 16η Μαΐου 1838 ὁ Νικόλαος Βατικιώτης ἐτῶν 15
6)Τὴν 30 Μαΐου 1838 ὁ Ἀναγνώστης Καλίτζας ἐτῶν10
7)Τὴν 30 Μαΐου 1838 ὁ Θεόφιλος Ρήγας ἐτῶν 10
8)Τὴν 30 Μαΐου 1838 ὁ Γεώργιος Σαχίνης ἐτῶν 10
Ὡς ὁδηγοὶ στάσεως μετὰ βιαιοπραγιῶν εἰς τὰς ὁποίας ὅμως οὗτοι δὲν ἔλαβον μέρος. Κακούργημα προνοούμενον παρὰ τοῦ ἄρθρου177.&1
1) Τὴν 13η Μαΐου 1838 ὁ Δημήτριος Σαχίνης ἐτῶν 15.
Ὡς ὁδηγὸς στάσεως μετὰ βιαιοπραγιῶν διαρρήξας τὸ δημόσιον ἔγγραφον προσβάλων διὰ τῆς βίας τὸν στρατώνα τῆς χωροφυλακῆς,προσέβαλεν τοὺς χωροφύλακας.Ἄρθρον 188 τοῦ Ποινικοῦ Νόμου.
1)Τὴν 11η Μαΐου 1838 Βενιζέλος Σαράντος ἐτῶν15
2)Τὴν 30η Μαΐου 1838 Ἀλέξιος Στάυρου ἐτῶν 15
3)Τὴν 30 Μαΐου 1838 Νέζω Σκουμπάφαινα
Ὡς ἁπλοὶ συναίτιοι στάσεως,ἀλλὰ πράξαντες κατὰ τῶν ἀρχῶν.Κακούργημα προνοούμενον παρὰ τοῦ ἄρθρου 175 &2 τοῦ Ποινικοῦ Νόμου.
Καταδικάσθηκαν εἷς εἱρκτὴν.
1)Τὴν 13η Μαΐου 1838 ὁ Δημήτριος Κόκκος ἐτῶν 5
2) Τὴν 13ηΜαΐου 1838 ὁ Γεώργιος Κόκκος ἐτῶν 5
3)Τὴν 13η Μαΐου 1838 ὁ Πέτρος Κουζούμης ἐτῶν 5
4)Τὴν 13η Μαΐου 1838 ὁ Στάυρος Κόζης ἐτῶν 5
Ὡς ἁπλοὶ συναίτιοι στάσεως προσβάλοντες διὰ τῆς βίας τὸ δημοτικὸν κατάστημα καὶ διαρρήξαντες διάφορα δημόσια ἔγγραφα.Κακούργημα προνοούμενον παρὰ τοῦ ἃ΄ρθροῦ 175 &3 τοῦ Ποινικοῦ Μητρώου.
Καταδικάσθηκαν εἷς φυλάκισιν
1)Τὴν 22αν Ἀπριλίου 1838 ὁ Ἀντώνιος Λεριώτης ἐτῶν 2
2)Τὴν 13η Μαΐου 1838 ὁ Ἰωάννης Πελεκάνος ἐτῶν2
3)Τὴν 16η Μαΐου 1838 ὁ Πάνος Τρέκας ἐτῶν 2
Ὡς ἁπλοὶ συναίτιοι στάσεως μὴ ἔχοντες καὶ μηδὲ λάβοντες μέρος εἰς τὰς βιαιοπραγίας,ἀλλὰ διακρινόμενοι μεταξὺ τῶν ἄλλων ὡς ἐρεθίζοντες διὰ τῶν φωνῶν καὶ ἀλλαλαγμῶν τοὺς ἄλλου.Δυνάμει τοῦ ἄρθρου 176& 2 τοῦ Ποινικοῦ Μητρώου.
4)Τὴν 30η Μαΐου 1838 ὁ Σταμάτης Ρετεντάγκος ἐτῶν 1
5)Τὴν 30η Μαΐου 1838 ὁ Λουκᾶς Χ’’Ἐλευθερίου ἐτῶν 1
6)Τὴν 30η Μαΐου 1838 ὁ Κωνσταντῖνος Μόκριζας ἐτῶν 1
7)Τὴν 30η Μαΐου 1838 ὁ Παντελὴς Ζάκας ἐτῶν 1
8)Τὴν 30η Μαΐου 1838 ὁ Κωνσταντῖνος Κιάφφας ἐτῶν 1
Ὡς ἁπλοὶ συναίτιοι ἄνευ δόλων,ὡς λάβοντες μέρος εἰς τὰς βιαιοπραγίας.Ἄρθρο 176 & 2
9)Τὴν 22αν Ἀπριλίου 1838 ὁ Ἰωάννης Κουρούσκης μηνῶν 6
Ὡς παρευρεθεῖς κατὰ τὴν πρώτην ἄρθροισιν ἄνευ δόλων,ἀλλαλάζων.»
Μετὰ τὴν ἀναίμακτη καταστολὴ τῆς Στάσεως,ἐκδίδεται τὴν 13ηΜαΐου 1838 Βασιλικὸ Διάταγμα «Περὶ Ἀμνηστίας εἷς τους μετασχόντας τῆς κατὰ τὴν Ὕδραν ἐκραγείσης στάσεως»(Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 17)μὲ τὸ ὁποῖο δίδεται ἀμνηστία σὲ ὅσους συμμετεῖχαν στὰ γεγονότα,ἐκτὸς ἀπὸ ὁρισμένα ἄτομα τὰ ὁποῖα καὶ κατονομάζει:
«Διάταγμα
Περὶ Ἀμνηστίας εἷς τους μετασχόντας τῆς κατὰ τὴν Ὕδραν ἐκραγείσης στάσεως
Ὄθων
Ἐλέου Θεοῦ Βασιλεὺς τῆς Ἑλλάδος
Θεωροῦντες ὅτι ἡ κατὰ τὴν ἑβδόμην του παρελθόντος Ἀπριλίου μηνὸς ἀναφανεῖσα εἷς τὴν νῆσον Ὕδραν στάσις κατέπαυσεν ἤδη ἐντελῶς,καὶ ὅτι αἳ Βασιλικαὶ Ἀρχαί,πολιτικαὶ τὲ καὶ στρατιωτικαὶ ἀνέλαβον τὰ ἔργα τῶν,θέλοντες δὲ νὰ δώσωμεν εἰς τοὺς ἀποπλανηθέντας τῆς ὁδοῦ τῆς τιμῆς καὶ τοῦ καθήκοντος καὶ μετασχόντας τῆς στάσεως, δεῖγμα ἐναργές της Βασιλικῆς Ἠμῶν ἐπιεικείας.Ἀπεφασίσαμεν καὶ διατάττομεν τὰ ἑξῆς:
Ἄρθρον 1.
Δίδεται ἀμνηστία εἰς τοὺς μετασχόντας τῆς κατὰ τὴν νήσουν Ὕδραν ἐκραγείσης στάσεως μὲ τοὺς ἑξῆς περιορισμούς.
Ἄρθρον 2.
Ἑξαιροῦνται ὅσοι μέχρι τῆς 8 τοῦ παρόντος μηνὸς κατεδικάσθηκαν παρὰ τοῦ ἐκτάκτου στρατοδικεῖο,καὶ οἵ:
Παντελὴς Σκλάβης,Ἔμμ.Τσουβελέκης,Νικόλαος Τσέγγας,Παντελὴς Τζάκας,Πάνος Τρέκας,Μπενιζέλος Σαράντου,Ἐλευθέριος Δασκαλάκη,Ἔμμ.Νεουδάκης,Δημήτριος Κυριακοῦ Μπρούσκου,Ἀντώνιος Μπουζιζῆς,Μαστρονικόλας Μαραγκός,Ἀλέξης Σταύρου,Δημήτριος Σκλήρης,Δημήτριος Ν.Σαχίνη,Γεώργιος Ν.Σαψίνη,Κώνστας Κιάφας,Νικόλαος Χομάβας,Πέτρος Κουζούμης ἢ Σαραμάνας,Ἰω.Κ.Πελεκάνος, Νικόλαος Ι.Βατικιώτου,Δημήτριος Βάρκας,Γεώργιος Κάκκος,Δημήτριος Κάκκος,Μανόλης Καρατάρης,Κώνστ.Θεοδ.Μόκρεζα,Κώνστ.Ἰω.Κιούση,Σταῦρος Δ.Κόζης, Νικόλαος Πετροπετσιώτης,Θεοδ.Βαλσαμής,Σκόρδος,Ἰω.Δ.Ἀραπογιάννης, Ἀναγνώστης Καλίτσας,Νικόλαος Μπαρμπαρή,Σκουμπαφαινα,Κουμπάκης, Γκάτζης Βασιλείου, Δημήτριου Ντόσκας,Σταμάτιος Ρετεντάγος,Νικόλαος Καλογέρης,Θεόφιλος Ρήγας, Λούκας Χ.Ἐλευθερίου Μπίκου,Σωτήριος Σόρας,Δημήτριος Μποσνάκης,Ἀνδρέας Μπενιάρης,Πάνος Τσέλος,Μανόλης Δησηράπης ἢ Σόρας καὶ Ἠλίας Καλίτσας,κατὰ τῶν ὁποίων ἐξόδοθησαν δὲ μέχρι τῆς εἰρημένης ἡμέρας
Ἄρθρον 3.
Ἐπιφυλαττόμεθα νὰ ἐκφράσωμεν καὶ περὶ τῶν ἐν τῷ προηγουμένω ἄρθρω ρητῶς ἑξαιρουμένων τῆς ἀμνηστίας τὴν Βασιλικὴν Ἠμῶν ἀπόφασιν εἰς ἄλλην περίστασιν,ἁπαλλάττοντς αὐτοὺς τῆς ποινῆς ὁλοτελῶς ἢ μετριάζοντες αὐτὴν κατὰ λόγον τῆς βαρύτητος τῆς δικαστικῶς ἀποδεχθησομένης ἐνοχῆς αὐτῶν.
Ἄρθρον 4
Ὁ Ἡμέτερος ἔκτακτος ἀπεσταλμένος Κ.Α.Κριεζὴς θέλει δημοσιεύσει ἀνυπερθέτως εἷς τὴν νήσουν Ὕδραν τὴν Ἡμετέραν ταύτην Βασιλικὴν ἀπόφασιν.
Ἄρθρον 5.
Αἳ ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης,τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ τῶν Στρατιωτικῶν Γραμματεῖαι ἐπιφορτίζονται τὴν δημοσίευσιν καὶ ἐκτέλεσιν τοῦ παρόντος Διατάγματος.
Ἓν Ἀθήναις,τὴν 10 (22) Μαΐου 1838
Ὄθων
Σμάλτς,Α.Πάϊκος,Γ.Γλαράκης.»
Κατὰ τὴν ἐπάνοδο τοῦ Ἀντωνίου Κριεζῆ στὴν Ὕδρα,μετὰ τὴν πρώτη ἀποτυχημένη ἀπόπειρά του νὰ καταστείλει τὴν Στάση,τὰ ἄτομα ἐκεῖνα ποὺ συμμετεῖχαν στα γεγονότα τῆς 7ης Ἀπριλίου 1838 καὶ καταδικάστηκαν δίχως νὰ τοὺς ἀπονεμηθεῖ χάρη,εἶχαν ἤδη ἀποδράσει καὶ καταφύγει στὴν Σμύρνη.
Παράλληλα ἀξίζει νὰ ἀναφερθεῖ πὼς ὁ Ἀντώνιος Κριεζὴς μετέβη στὴν Ὕδρα μὲ συνοδεία ἔνοπλου στρατιωτικοῦ σώματος,ἀφοῦ στὴν ἀπέναντι ἀκτὴ τῆς Πελοποννήσου εἶχαν στρατοπεδεύσει οἱ δυνάμεις ποὺ τοῦ εἶχε ἀναθέσει ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση γιὰ τὴν καταστολὴ τῆς Στάσεως.(Νεώτερη Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους 1826-1974,Τόμος Γ΄,«Ὁ Ὄθων ἀναλαμβάνει τὴν πρωθυπουργία», Γεωργίου Ρούσσου σελ19-23,(Μιὰ πνοὴ ἀπὸ τὸ Εἰκοσιένα - Ἡ φτώχεια καὶ ἡ βαρειὰ φορολογία – Καὶ ἡ καταναγκαστικὴ φορολογία - Ὁ Βαυαρὸς ἔπαρχος δέρεται – Οἱ Ὑδραῖοι ὑποτάσσονται))
Τὴν 14ην Ἰουνίου 1838,ἐκδόθηκεΒασιλικὸ Διάταγμα «Περὶ διαλύσεως τοῦ ἓν Ὕδρα ἐκτάκτου στρατοδικείου»(Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 17.ἘνἈθήναις),μὲ τὸ ὁποῖο ἔληξε καὶ τυπικὰ ἡ Στάσις τῆς Ὕδρας.
«Διάταγμα
Περὶ διαλύσεως τοῦ ἓν Ὕδρα ἐκτάκτου στρατοδικείου
Ὄθων
Ἐλέου Θεοῦ Βασιλεὺς τῆς Ἑλλάδος
Ἐπὶ τὴ ἀπὸ 31 Μαΐου (12 Ἰουνίου) ε.ἐ προτάσει τῆς ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματείας ἀπεφασίσαμεν καὶ διατάττομεν τὰ ἑξῆς:
Ἄρθρον 1.
Τὸ ἐν Ὕδρα ἔκτακτον στρατοδικεῖον διαλύεται.
Ἄρθρον 2.
Εἰς τὸν Ἡμέτερον ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματέα ἀνατίθεται ἡ δημοσίευσις καὶ ἐκτέλεσις τοῦ παρόντος Διατάγματος.
Ἓν Ἀθήναις τὴν 1 (13) Ἰουνίου 1838
Ὄθων
Ὁ ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματεὺς τῆς Ἐπικρατείας
Α.Πάϊκος»
Αἰτήσεις γιὰ τὴν ἀπονομὴ χάριτος εἰς τοὺς Στασιαστὲς
Τὴν 7η Σεπτεμβρίου 1838,οἱ οἰκογένειες τῶν καταδικασθέντων στασιαστῶν(γυναῖκες καὶ τέκνα) ἀπέστειλα ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Βασιλέα Ὄθωνα,Κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδος,ἱκετεύοντας γιὰ τὴν ἀπονομὴ χάριτος.
Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους
Ἀρχεῖον Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος Ὑπουργεῖον Δικαιοσύνης
Ἄρ.Πρώτ:24994 (095 Φύλλο Ἐπιστολῆς)
(μὲ ἀποσιωπητικά: Δυσανάγνωστον κείμενον)
Πρὸς τὴν Αὐτοῦ Μεγαλειότητα τὸν Βασιλέα
Ἓν Ἀθήναις τὴν 7 Σεπετεμβρίου 1838
...περὶ ἀπελευθερώσεως τῶν καταδικασθέντων Ὑδραίων ὡς ταραχοποιῶν
Διευθύνεται πρὸς τὴν ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματείας διὰ νὰ μᾶς ἀναφέρη περὶ τῆς αἰτήσεως τῶν ἀναφερομένων καὶ τῶν ἄλλων εὐρισκομένων εἰς τὴν ἴδιαν κατηγορίαν
Ἐν Ἀθήναις τὴ 8)20 Σεπτεμβρίου 1838
Ὁλοφύρομενας ὡς δυστυχεῖς μητέρας καὶ σύζυγοι τῶν Ὑδραίων τῶν καταδικασθέντων ἐσχάτως ὡς ταραχοποιούς, προσπίπτομεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ θρόνου ἢς Α.Μ. καὶ ἑξαιτούμεθα τὸ ἔλεός της.
Δὲν ἀρνούμεθα Βασιλεῦ,ὅτι τὰ τέκνα μας καὶ οἱ σύζυγοί μας ἔλαβον μέρος εἷς τὴν ταραχὴν τῆς Ὕδρας.Δὲν παραπονούμεθα κατὰ τῆς δικαίας ..... ἤτις τοὺς ἐτιμώρησε,ἀλλὰ μ... φρονοῦμεν συγχωρημένοι νὰ παρατηρήσομεν ὅτι ἀμαθεῖς,ὡς ἀπολίτευτοι,ὡς ὀλίγον ἢ μὴ οὐδόλως σκεπτόμενοι περὶ τῶν πραγμάτων παρεσύρθωσι χωρὶς κανένα σκοπόν,χωρὶς κανένατέλος.
Τῶν ταραχῶν τῆς Ὕδρας.
Βασιλεῦ,ὅλοι σχεδὸν οἱ Ὑδραίων ......ξᾶν ὅλοι ἕναςἐπίσης συνένοχοι καὶ τὰ τέκνα μας καὶ οἱ σύζυγοί μας δὲν ἠμποροῦν νὰ ἐνοχοποιηθῶσι μᾶλλον τῶν ἄλλων οἴτινας ἤσαν συμπράκτορες τῶν.Καὶ μολοταύτα Βασιλεῦ,ἡ εὐσπλαχνός σου καρδιὰ εἰς ἄλλους ἐχορήγησεν ἀμνηστίαν μακροθυμοῦσακαὶ οἰκτήρουσα τὴν ἀπονοίαν τῶν.
Τὴν εὐσπλαχνίαν Σου ταύτην ἐπικαλούμεθα ἢς ἠμᾶς μετὰ θερμῶν δακρύων μὴν ἀφήσης τὰ μὲν τέκνα καὶ τοὺς συζύγους μᾶς στενάζοντας εἰς τὰς φυλακάς,ἠμᾶς στερούμενες τῆς συνδρομῆς τῶν νὰ ...ἰώμεθα εἷς τὴν δυστυχίαν κὰ νὰ λιμοκτονοῦμεν.
Τὸ ἔλεός Σου Βασιλεῦ
..... νὰ ἐλεήσης τὰ τέκνα μας καὶ τοὺς συζύγους μας.... τὴν ἀπελευθέρωσιν αὐτῶν τὴν προσεγγίζουσαν Ἑορτὴν Σᾶς εἴθε καὶ ἡ θεία δύναμεις νὰ ἐπαναφέρη ὑγιαίνουσα εἰς τὰς ἀγκάλας Σου τὴν πολυπόθητην Βασίλισσάν μας.
...μέθα μὲ βαθυτάτου σέβας
Τῆς ὑμετέρας Μεγαλειότητος
εὐσπλαχνότατες,εὐπειθέστατες καὶ πιστότατες ὑπήκοοί σας
Μητέρες κὰ σύζυγοι τῶν φυλακισμένων
Ἀγγελικὴ Πελεκάνου,
Σταμάτω Κάλ...
Θεοδώρα ..Ἐλε..
Χρυσούλα Σ Μώρ...
Μπίλιω Παπ’Ἀνδρέου
Ἑλένη Κόζη
Ἀσήμω Κουζούμη
Ἑλένη Ρεντετάκου
...Ρήγα
Μαρίτζα Μόκριζα
Θεοδωρούλα Τζηβελέκη
Ἀσημίνα Π Σκλάβου
Καλλὴ Δ...Τζ...
Μάρω Σκλήρου
Σκεύω Α .Καλίτσα
Ἀνέζω Τζίγκου.
Κι... Δ.Κόκκου
Μπίλιω Τζάκα
Διαμάντω Δ Βάρκα
Ζωγκῶ Γ .Κ..
Ἑλένη ρ...
.... Ἃ Λεργιώτη
Ἀνέζω Σκουμπάφη
Μαργαρίτα Χ’’ Ἐλευθερίου
Μαρίου Κουρούσκη.
Ἑλένη Β Κόκκου.
Τελικά,μέσω τῶν δύο παρακάτω ἐπιστολῶν (Ἀρχεῖον Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος, Ὑπουργείον Δικαιοσύνης) μειώθηκαν οἱ ποινὲς ὁρισμένων ἐκ τῶν καταδικασθέντων.
Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους
Ἀρχεῖον Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος Ὑπουργεῖον Δικαιοσύνης
Ἄρ.Πρώτ:24994/2160 (094 Φύλλο Ἐπιστολῆς)
Ἐν Ἀθήναις,τὴν 17/29η Σεπτεμβρίου 1838
Πρὸς τὸν Μεγαλειότατον Βασιλέα
Ἡἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματεία τῆς Ἐπικρατείας
Ἐπὶ τοῦ ἀριθμ.1841
Περὶ τῶν Ὑδραίων καταδίκων
Τὴν ὑψηλήν Σου ἐκπληρῶν Διαταγήν,περιέλαβον εἰς τὸ ἔγκλειστον σχέδιον Διατάγματος ἐκείνους ἐκ τῶν καταδίκων τῆς Ὑδραΐκης στάσεως,ὅσοι δύνανται τὰ θεωρηθῶσιν ὡς ἄξιοι μειώσεως τῆς ποινῆς τῶν διὰ τὸ ἐλαφρόν της ἐνοχῆς αὐτῶν.Οἱ λοιποὶ κηρυχθέντες ἔνοχοι πράξεων παντάπασι δυσαναλόγων πρὸς τὸν ὁποῖον ἐν τὴ φυλακὴ διατελούσι χρόνον,δὲν ἠμποροῦν,νομίζω,νὰ περιληφθῶσιν εἰς τὸ μέτρον τούτου τῆς Βασιλικῆς εὐσπλαγχνίας.Διατελῶν ὧν Βασιλεῦ
Προθυμότατος θεράπων καὶ πιστὸς ὑπήκοός Σου
Ὁ Ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματείας
Α.Πάϊκος.
Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους
Ἀρχεῖον Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος Ὑπουργεῖον Δικαιοσύνης
Ἄρ.Πρώτ:3450 (097 Φύλλο Ἐπιστολῆς)
Πρὸς τὴν ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματείαν
Περὶ χάριτος διδομένης εἰς τίνας Ὑδραίους καταδίκους
Ὄθων
Θέλοντες νὰ δώσωμεν δείγματα τῆς Βασιλικῆς Ἠμῶν μακροθυμίας εἰς τίνας τῶν κατὰ συνέπειαν τῆς Ὑδραΐκης στάσεως καταδικασθέντων,ἀπεφασίσαμεν καὶ διαττάσομεν τὰ ἑξῆς:
1)Ἡ φυλακίσεως ποινὴ τῶν καταδίκων Ἀντωνίου Λεριώτου,Ἰωάννου Πελεκάνου καὶ Πάνου Τρέκα,μειοῦται εἰς μήνας ὀκτὼ
2)Ἡ φυλακίσεως ποινὴ τῶν καταδίκων Σταματίου Ρεντετάγκου καὶ Λουκᾶ Χ’’Ἐλευθερίου Βίκου,Κωνσταντίνου Μόκριζα,Παντελῆ Ζάκαν καὶ Κωνσταντίνου Κιάφφαν,ἐλαττοῦται εἰς μήνας τέσσερας΄ εἰς δὲν τὸν Ἰωάννην Κουρούσκην δίδεται πλήρης χάρις.
3)Εἰς τὸν Ἡμέτερον ἐπὶ τῆς Δικαιοσύνης Γραμματέα τῆς Ἐπικρατείας διατίθεται δὶ’ ἐκτέλεσιν τοῦ παρόντος Διατάγματος
Ἐν Ἀθήναις,τὴν 18η )30η Σεπτεμβρίου 1838
Α.Πάϊκος
Ραψωδία Ὕδρας γιὰ τὰ γεγονότα τῆς7ης Ἀπριλίου 1838
Ο Αντώνιος Κριεζής,μετά την λήξη της Στάσεως,συνέταξε σχετική έκθεση περί της καταστάσεως που επικρατούσε στην Ύδρα,περιγράφοντας με μελανά χρώματα την οικονομική εξαθλίωση του πληθυσμού της νήσου,που οφείλετο στην παρακμή του πάλαι ποτέ ισχυρού εμπορικού της στόλου,προσπαθώντας να δικαιολογήσει κατά κάποιο τρόπο την οργή των συμπατριωτών του. (Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 212-214) :
««Ἐπειδὴ διὰ τῶν ἀπὸ 28 Ἀπριλίου καὶ 9 Ἰουνίου 1838 διαταγμάτων ἡ Α.Μ Βασιλεὺς ἔνευσε νὰ περιβάλη μὲ τὴν βασιλικὴν ἐπικύρωσιν τὰς κατὰ τὴν Ὕδραν πράξεις τοῦ ἐκτάτκου αὐτῆς ἀπεσταλμένου,ἂς δὶ’ἀλλεπάλληλων ἀναφορῶν οὗτος ἐξέθετο,περιττὴ λογίζεται σήμερον ἡ ἀνακεφαλαίωσις αὐτῶν.Ἀλλ’ὅ,τι ἀπαιτεῖται νὰ γνωρίση μετὰ πεποιθήσεως ἡ Α.Μ εἶναι τὰ αἴτια ἓξ ὧν δυστυχῶς ἐπήγασαν αἳ ταραχαὶ τῆς νήσου ἐκείνης,ταραχαὶ τόσον εὐκολώτερον καταπρϋνθεῖσαι,ὅσον,αὐτομάτως γεννηθεῖσαι καὶ οὐδένα ἔχουσαι τὸν προϋποκινήσαντα,δὲν ἐπαρουσίασαν καθ’ὅλην αὐτῶν τὴν διάρκειαν χαρακτήρα συστηματικῆς καὶ προδιωργανισμένης στάσεως.
Η πτώχεια είς την οποίαν,ώς εκ των περιστατικών του ελληνικού αγώνος,κατήντησαν ανεξαιρέτως σχεδόν οι πρώην θαλασσοκράτορες και εύποροι Υδραίοι,πτώχεια της οποίας την θεραπείαν οι πλείστοι απεξεδέχοντο παρά της Βασιλικής Κυβερνήσεως,υπήρξεν η πρωτίστη πηγή των παραπόνων και αξιώσεων.Εντεύθεν ορμώμενοι,οι μεν εγόγγυζον κατά του περί των επιτηδευμάτων νόμου,ώς φόρους δήθεν αφορήτος επιβάλλοντος,οι δε εκάκιζον τον περί χαρτοσήμου νόμον και άλλοι παρίστανον ευατούς αξίους βαθμών και περιθάλψεων.»
Ἀλλὰ τὰ παράπονα ταῦτα,σποράδην γινόμενα καὶ ἄσκοπα παρὰ πολλῶν θεωρούμενα, συνεκέντρωσεν ὁ περὶ τῆς στρατιωτικῆς ἀπογραφῆς νόμος.Ἀνεξάρτητοι καὶ ἐπὶ Τουρκοκρατίας οἱ Ὑδραῖοι καὶ χαρακτῆρος ὑπερηφάνου,συνέλαβον εὐθὺς ἰδέαν ἀπεχθῆ περὶ τοῦ νόμου τούτου.Οἱ γογγυσμοὶ τότε ἐπολυπλασιάσθησαν,ἡ ἄγνοια καὶ ἡ κακοβουλία παρεμόρφωσαν τὴν ἔννοιαν τῆς διατάξεως καὶ αἳ χῆραι μητέρες,αἳ ὀρφαναὶ ἀδελφαὶ ἔκλαυσαν τοὺς υἱοὺς καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτῶν ὡς εἰς αἰχμαλωσίαν ἀπαγομένους..»
Ἐκτός της συγκεκριμένης ἐκθέσεως τοῦ Ἀντωνίου Κριεζῆ,ἡ οἰκονομικὴ ἐξαθλίωση καὶ ἀνέχεια τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ὕδρας διασώζεται ἀπὸ δημῶδες ἄσμα (ὡς ραψωδία τὴν περιγράφει ὁ Μανίκης),τὸ ὁποῖο συνέθεσε ὁ Ὑδραΐκος λαός,ἐπ’ἀφορμὴς τῶν γεγονότων τῆς Στάσεως τῆς 7ηςἈπριλίου 1838.
Ὁ Ἀντώνιος Μανίκης, (Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἔτος 27ον,Φεβρουάριος1967,Ἀριθμ 2 (312),Λαογραφικὰ Σημειώματα,Παλιὲς Ὑδραΐκες Ραψωδίες κι ἕνα περίεργο στιχούργημα, «Ἡ Ραψωδία τῆς Ταραχῆς τῆς Ὕδρας τοῦ 1838,σὲλ 31-32),ἀνακάλυψε τὴν συγκεκριμένη ραψωδία στὴν βιογραφία τοῦ ναυάρχου Ἀντωνίου Γ.Κριεζή,τὴν ὁποία εἶχε συγγράψει ὁ δισέγγονος τοῦ Ναυάρχου Ἀνδρέα Μιαούλη,Ἀντώνιος Μιαούλης (Βίος Ἀντωνίου Γ.Κριεζή,ὑπὸ Ἀντωνίου Α.Μιαούλη.Ἐν Ἀθήναις.Ἐκ τοῦ τυπογραφείου τῆς Λακωνίας,1877)
Τὴν συγκεκριμένη ραψωδία τὴν εἶχε δημοσιεύσει ἐπίσης στὸ βιβλίο τοῦ ὁ Νικόλαος Δραγούμης. (Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 210) :
«Θρήνησε καϋμενη μάννα,ποὺ μὲ γράψαν τακτικὸ
Δὲν ἐλπίζω εἰς τὸ κόσμον πλέον νὰ σὲ ξαναϊδῶ
Κλάψε τὴν παλληκαριά μου,ὅτι πιὰ δὲ θὰ μὲ ἰδῆς.
Οὐρανὲ μὴν τὸ βαστάξης,ρίψε κεραυνοὺς εὐθύς.
Ν’ἀποδείξης πὼς βεβαίως ἐθυσιαστήκαμεν,
Δία τὴν ἐλευθερίαν ἐκατακαήκαμεν!
Ναύαρχε,καπταν Μιαούλη,ἡ πατρίδα σὲ ζητεῖ
Εἰς αὐτὴν τὴν δυστυχίαν ὅπου της ἀκολουθεῖ.
Οἱ γενναῖοι Ὑδρεῶται μὲ τὰ δάκρυα θρηνοῦν
Αἳ πατρίδος ἐκδουλεύσεις ὑπεράσπισιν ζητοῦν.
Θυμωμένοι περπατοῦμεν ὅλοι ὁμοθυμαδὸν
Καὶ τὸν θάνατον ζητοῦμεν μ’ἕνα ὄμμα φλογερόν.
Τάφον βλέπομεν ἐμπρός μας,τάφον κι ὄχι πιὰ ζωὴν
Καὶ ἀλύπητοι ὀρμῶμεν ὡς ὁ Ἄρης εἰς τὴν γῆν.
Κλάψε,Ὕδρα ἐρημωμένη,ἀπὸ ὅλα τὰ νησιὰ
Παλληκάρια δὲν σοὺ μείναν γιὰ νὰ δώσης στὴν σκλαβιὰ
Ὑδριῶται ξακουσμένοι,στὴν Εὐρώπη θαυμαστοί,
Αὐτοκτόνοι νὰ γενῆτε,παρὰ σκλάβη τακτικοί.
*Δυστυχῶς,ὁ μουσικὸς σκοπὸς τῆς συγκεκριμένης ραψωδίας (ἄσματος) δὲν ἔχει διασωθεῖ.Ἁπλῶς,ὁ Ἀντώνιος Μανίκης ἀναφέρει πὼς ἐνθυμεῖται τὴν γιαγιά του νὰ τὴν σιγοκλαυθμηρίζει.(Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἔτος 27ον,Μάρτιος1967,Ἀριθμ 3 (313),Λαογραφικὰ Σημειώματα,Παλιὲς Ὑδραΐκες Ραψωδίες κι ἕνα περίεργο στιχούργημα, «Ἡ Ραψωδία τῆς Ταραχῆς τῆς Ὕδρας τοῦ 1838,σὲλ 53)
Πηγές:
Γενικὰ Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους,Ἀρχεῖον Ἀνακτορικῶν Περιόδου Ὄθωνος,Ὑπουργεῖον Δικαιοσύνης
((Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἄρ.10 Αὔγουστος 1934 σὲλ 219/Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἄρ.11 Σεπτέμβριος 1934 σὲλ 245)«Ὑδραϊκὰ Χρονικά.Ὁ μεγάλος σεισμὸς τοῦ1837», Ἀπόσπασμα ἐκ τοῦ βιβλίου «εἷς τὸ περιθώριον τῆς ἱστορίας τῆς Ὕδρας»τῆς ὑπὸ ἔκδοσιν Ὑδραϊκὴς βιβλιοθήκης»)
( Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 13 τῆς 3ης Ἀπριλίου 1837,Βασιλικὸ Διάταγμα24ης Μαρτίου 1837 «Περὶ βοηθείας εἷς πτωχᾶς Ὑδραίων οἰκογενείας λόγω σεισμοῦ»)
(Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 1,1ης Ἰανουαρίου 1838 Βασιλικὸ Διάταγμα τῆς 1ης (13ης)Ἰανουαρίου 1838«Περὶ διανομῆς Ἐθνικῶν Γαιῶν εἰς τοὺς Φαλαγγίτες)
( Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 2,Βασιλικὸ Διάταγμα,31ης Ἰανουαρίου 1838«Περὶ ἐκτελέσεώς του ἀπὸ 28 Νοεμβρίου (10 Δεκεμβρίου) Νόμου 1837,περὶ συμπληρώσεως τοῦ στρατοῦ»)
(Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως Ἀριθμὸς 12) Βασιλικὸ Διάταγμα,11ης Ἀπριλίου 1838«Περὶ Συστάσεως Ἔκτακτου Στρατοδικείου διὰ τὴν νῆσον Ὕδραν)
(Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 17) Βασιλικὸ Διάταγμα,13ης Μαΐου1838«Περὶ Ἀμνηστίας εἷς τους μετασχόντας τῆς κατὰ τὴν Ὕδραν ἐκραγείσης στάσεως)
(Φύλλο Ἐφημερίδας Κυβερνήσεως 17 Βασιλικὸ Διάταγμα,14ης Ἰουνίου1838,«Περὶ διαλύσεως τοῦ ἓν Ὕδρα ἐκτάκτου στρατοδικείου»
(Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐν Ἀθήναις,Ἐκ τοῦ τυπογραφείου Λάζ.Βηλαρὰ (ὄπισθεν Δημαρχείου),1874 σὲλ 344-345)
(Ἱστορικαὶ Ἀναμνήσεις ὑπὸ τοῦ Νικολάου Δραγούμη,Ἐκδόσεις Δευτέρα,Ἐν Ἀθήναις 1879 σὲλ 210-214)
(Ἱστορία τοῦ Ὄθωνος, βασιλέως τῆς Ἑλλάδος (1832-1862),Τρύφων Εὐαγγελίδης, Ἀθήνα 1893,2η 1894,σὲλ 136-137,159)
(Ἡ οἰκογένεια Βούλγαρη τῆς Ὕδρας,Σκιαγραφίαι-Ἄγνωστοι σελίδες-Ἀναμνήσεις, Ἰωάννης Παπαμανώλης, Ἐν Πειραιεῖ 1930,σὲλ 88-89)
Ἐφημερίδα Ἐμπρὸς (Φύλλο 28ης Μαΐου 1955,Ἄγνωστες σελίδες τῆς πολιτικῆς καὶ οἰκονομικῆς μας ἱστορίας,26 Ἕλληνες πρωθυπουργοὶ-Ἀπὸ τοῦ Ἄν.Μεταξὰ μέχρι τοῦ Σ.Δραγούμη (1843-1910),Γρ.Δάφνη
(Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἔτος 27ον,Φεβρουάριος 1967,Ἀριθμ 2 (312),Λαογραφικὰ Σημειώματα,Παλιὲς Ὑδραΐκες Ραψωδίες κι ἕνα περίεργο στιχούργημα, «Ἡ Ραψωδία τῆς Ταραχῆς τῆς Ὕδρας τοῦ 1838,σὲλ 31-32)
(Τὸ Μέλλον τῆς Ὕδρας,Ἔτος 27ον,Μάρτιος 1967,Ἀριθμ 3 (313),Λαογραφικὰ Σημειώματα,Παλιὲς Ὑδραΐκες Ραψωδίες κι ἕνα περίεργο στιχούργημα, «Ἡ Ραψωδία τῆς Ταραχῆς τῆς Ὕδρας τοῦ 1838,σὲλ 53)
(Νεώτερη Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους 1826-1974,Τόμος Γ΄,«Ὁ Ὄθων ἀναλαμβάνει τὴν πρωθυπουργία», Γεωργίου Ρούσσου σελ19-23,(Μιὰ πνοὴ ἀπὸ τὸ Εἰκοσιένα - Ἡ φτώχεια καὶ ἡ βαρειὰ φορολογία - Καὶ ἡ καταναγκαστικὴ φορολογία -Ὁ Βαυαρὸς ἔπαρχος δέρεται - Οἱ Ὑδραῖοι ὑποτάσσονται))
(Ὕδρα Νῆσος Ἐντέλης Δρυόπων Ὕδρα 1998,κεφάλαιο «Περὶ Ὑδραίων τακτικῶν ἢ κληρωτῶν»,Γιάννης Ἃ Καραμῆτσος σὲλ 269-270)
